خطاهای شایع در طب سنتی - سناریوی یک: یبوست

هدف این صفحه راهنمایی و افزایش آگاهی و دقت شما خوانندگان است و در صدد زیر سوال بردن طب سنتی نیست.

مثالها از موارد دنیای واقعی انتخاب شده اند.

سناریوی یک:

خانم ۵۵ ساله با سابقه یبوست چندین ماهه و رنگ پریدگی جهت درمان یبوست به عطاری ای در شرق شهر تهران مراجعه میکند، صاحب عطاری سابقه پانزده ساله در طب گیاهی را دارد. ضمنا طبق مدارکی که بر روی دیوار عطاری نصب کرده حکایت از این دارد که وی دارای مدرک دکترای گیاهان دارویی است. عطار مذکور در مقام طبیب برای بیمار مصرف روغن زیتون را توصیه کرده و مقداری اسفرزه طبق دستور به وی میدهد. بعد از یکماه بیمار مجددا مراجعه کرده و میگوید همچنان یبوست دارد و اینکه از بوی زیتون خوشش نمی آید، اینبار طبیب برای وی افزایش مصرف میوه جات، کاهو، چهار عدد نارنگی در روز، و مصرف سنا را تجویز میکند. بعد هم کاهش مصرف غذاهای با طبع سرد و افزایش مصرف غذاهای با طبع گرم را نیز متذکر میشود.

بررسی بیمار فوق در طب نوین:

 در رویکرد به یبوست در خانم ها در سنین یائسگی همانند آقایان رفتار میشود، وجود رنگ پریدگی نشان دهنده آنمی (کم خونی) است، از سویی زنان یائسه و مردان دلیلی برای کم خونی در سنین بالا ندارند مگر اینکه دچار از دست دادن خون از طریق دستگاه گوارش شده باشند (سایر علل کمتر شایع اند). از دست دادن خون ممکن است مخفی باشد و خود فرد نیز متوجه آن نشود یا اگر پی به خون در اجابت مزاج روزانه ببرد، ناآگاهانه آن را به شقاق مقعد یا بواسیر (هموروئید) ربط دهد. از علل مهم دفع خون در سنین بالا از دستگاه گوارش میتوان به پولیپ های روده بزرگ، زخم های معدی یا دوازدهه (اثنی عشر) و سرطانها، شقاق مقعد اشاره کرد که هر یک علایم مختص به خود دارند. وجود یبوست مزمن بهمراه رنگ پریدگی قویا طبیب را به وجود بدخیمی در لوله گوارش مشکوک میسازد و به همین علت است که عمدتا توصیه به انجام معاینه مقعد (رکتوم) و کولونوسکوپی می شود. حتی در موارد یبوست مزمن در سنین بالا بدون هیچ گونه علایم دیگر مانند کاهش وزن، کاهش اشتها، درد شکم، کم خونی و ... احتمال وجود توده بدخیم وجود دارد و بهتر است بررسی روده بزرگ از نزدیک صورت گیرد.

افرادی که شقاق مقعد یا هموروئید یا آبسه مقعدی دارند برای کاهش درد حین دفع سعی میکنند اجابت مزاج نکنند و دچار یک یبوست خود خواسته هستند!

 وجود کاهش وزن، خونریزی از مقعد یا همراه مدفوع، کم خونی (رنگ پریدگی) همراه با یبوست خصوصا در افراد بالای ۴۰ سال باید جدی گرفته شود و نیازمند بررسی روده با آندوسکوپ است.

در برخورد با یبوست، به گفته های بیمار دقت کنیم، به سن وی توجه کنیم، به علایم همرا با یبوست و آنچه که از معاینه کل بدن بیمار بدست می آوریم، توجه داشته باشیم. 

یبوست با شروع اخیر خصوصا در سنین بالا می تواند نشانه ای از یک تومور یا تنگی روده باشد.

موارد زیر را مدنظر قرار دهید:

مصرف داروها (مانند کلسیم بلوکرها، ضدافسردگی های سه حلقه ای، مورفین، آتروپین، سایر آنتی کولینرژیکها)،

 مواد افیونی (تریاک، کدئین) ، 

مکمل ها (قرص کلسیم-دی)، 

بیماری زمینه ای (دیابت، کم کاری تیروئید، هایپرپاراتیروئیدی، هایپرکلسمی، سندرم روده تحریک پذیر، آسیب نخاعی، روده بزرگ تنبل، دیورتیکولیت، پارکینسون، بیماری ام.اس، اسکلرودرمی)، 

تغییرات رژیم غذایی (کم خوردن خود فرد، گرسنگی خود خواسته، روزه داری)

علل روانی (اضطراب، افسردگی)

در بارداری بعلت افزایش پروژسترون، عضلات لوله گوارش دچار کاهش تحرک میگردند که این خود یبوست بارداری را بدنبال دارد.

توجه:

«در بیش از ۹۰ درصد موارد علت زمینه ای یبوست (سرطان، کم کاری تیروئید، افسردگی، داروها) وجود ندارد و یبوست به مصرف زیاد مایعات، ورزش (خصوصا پیاده روی)، اضافه نمودن فیبر به رژیم غذایی (۱۵-۲۵ گرم فیبر در روز) ، روغن زیتون پاسخ می دهد.»

نتیجه:

صرفا یبوست را به غلبه سردی ربط ندهیم تا متوسل به دادن داروهای با طبع گرم و مسهل شویم. اگر بیمار دچار سرطان باشد، و به سادگی از کنار آن بگذرید حتما مدیون هستیم. حتی المقدور میتوانیم وی را به طبیب حاذق تر از خود ارجاع دهیم و وی را سرگرم جویدن برگ سنا و امثالهم نکنیم.